Быйыл саас кулун тутар бүтүүтэ буолбут Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин бэрэстэбиитэллээх уорганнарын II сийиэһин дэлэгээттэрэ ылыммыт уураахтарыгар дьэллик ыттарга сыһыаннаах икки суол туруорсуу киллэриллибитэ. Боппуруостар хайдах быһаарыллан эрэллэрин СӨ Бэтэринээрийэҕэ департаменын салайааччыта Петр Петровтан туоһуластым.

Бастатан, бырабыыталыстыбаҕа туһаайыллыбыт 3-с боппуруоска СӨ бырабыыталыстыбата 2015 с. олунньу 18 күнүгэр “Иччитэ суох кыылларга аналлаах дьаһаллары тэрийэн ыытыыга өҥөлөр орто сыаналарын нормативтарын олохтооһун итиэннэ олохтоох салайыныы уорганнара иччитэ суох кыылларга аналлаах дьаһаллары тэрийиигэ судаарыстыба боломуочуйатын толороллоругар субвенцияны биэрии уонна ороскуоттааһын бэрээдэгин тустарынан” ылыммыт 31-с №-дээх уурааҕар өҥөлөр орто сыаналарын нуормаламмыт ороскуоттарын көрдөрүүлэрин элбэтии өттүгэр уларытыы киллэриигэ дьаһал ыларын туруорсубуттара.

Өрөспүүбүлүкэ кылаабынай бэтэринээрэ департамент “Иччитэ суох кыылларга аналлаах дьаһаллары тэрийэн ыытыыга Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай боломуочуйаларын Саха Өрөспүүбүлүкэтин муниципальнай тэриллиилэрин олохтоох салайыныыга уорганнарыгар биэрии туһунан” СӨ сокуонугар уонна ону 2010 с. сэтинньи 3 күнүгэр бигэргэппит СӨ бырабыыталыстыбатын 490-с №-дээх уурааҕар уларытыы киллэрэр бырайыагы бэлэмнээбитэ билигин сөбүлэһиннэрии дьайыытын бара сылдьарын эттэ.

Үөһэ ыйыллыбыт бырайыакка “приют тутууларын көрүү-истии нуормаламмыт ороскуоттара (хомунаалынай өҥөлөр уонна тирээн турар өрөмүөн) ”итиэннэ “приюкка ааспыт сыллартан иитиллэр, олохтоох салайыныы уорганнара боломуочуйалаах уоргаҥҥа түһэрбит отчуоттарыгар олоҕуран, бэйэлэрэ өлүөхтэригэр диэри урут сылдьыбыт сирдэригэр, атын кыылларга уонна дьоҥҥо сылтаҕа суох суоһурҕаналларын иһин, төннөрүллэр кыаҕа суох уордаах дьэллик ыттары иитиигэ нуормаламмыт ороскуоттар” диэн саҥа көрүҥнэр киллэриллибиттэр.

“Сокуон бигэргэммитин эрэ кэнниттэн СӨ бырабыыталыстыбата 2015 с. олунньу 18 күнүгэр 31-с №-дээх уурааҕынан бигэргэппит“оҥоһуллар өҥөлөр орто сыаналарын Нормативтарыгар итиэннэ субвенцияны биэрии уонна ороскуоттааһын Бэрээдэгэр” уларытыылар киллэриллиэхтэрэ”, – диэтэ Петр Лукич.

Иккиһинэн, “Бурматов сокуонугар” чопчу сыһыаннаах туруорсуу. Сийиэс дэлэгээттэрэ Ил Түмэҥҥэ туһаайан, Госдума дьокутаата Владимир Бурматов көҕүлээһининэн 2018 с. ахсынньы 27 күнүгэр ылыллыбыт “Кыылы-сүөлү эппиэтинэстээхтик иитии уонна РФ сорох сокуоннай аахталарыгар уларытыылары киллэрии туһунан” 498-с №-дээх федеральнай сокуоҥҥа иччитэ суох кыыллар ахсааннарын сүрүннүүр дьаһаллары ыытыы бэрээдэгин олохтооһуҥҥа РФ субъектарын судаарыстыбаннай былааһын уорганнарыгар боломуочуйалары биэрии туһунан уларытыы киллэрэргэ күүскэ үлэлэһэри модьуйбуттара.

Кинилэр эрэ буолуо дуо, тустаах сокуон үлэлиэҕиттэн биирдиилээн дьон, уопсастыбаннай холбоһуктар суругунан көмөн кэбиспиттэрин итиэннэ дойду элбэх эрэгийиэнэ Госдумаҕа туруорсарын тустарынан Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, “сатамматах” федеральнай сокуону чочуйууга В.В. Бурматов тэрийбит оробуочай бөлөҕүн чилиэнэ Андрей Находкин иһитиннэриитин мэлдьи биэрэбит. Олорго тирэҕирэн, биһиги өрөспүүбүлүкэбит салалтатын – Ил Дарханын, бэрэстэбиитэллээх уонна ситэриилээх уорганнарын санаалара биир: “дьэллик ыттар ахсааннарын сүрүннээһини тустаах субъект быһаарыытыгар биэриэххэ” диэн.

Таммах уу тааһы дьөлөр. Госдума дьокутааттарын бөлөҕүн (барыта 16 киһи, олор истэригэр биһиги өрөспүүбүлүкэбититтэн талыллыбыт Сардаана Авксентьева баар) үөһэ ыйыллар федеральнай сокуоҥҥа уларытыы киллэрэр туһунан бырайыага бастакы ааҕыыга Госдума бу сыл ыам ыйын 16 күнүнээҕи уурааҕынан ылылынна. Ааптардар сокуон 3-с ыстатыйатын 2-с пуунун маннык эрэдээксийэлииргэ этэллэр:

“Иччитэ суох кыылларга туһуламмыт үлэ – иччитэ суох кыыллары тутууттан, кинилэри көрүүттэн-харайыыттан (ол иһигэр эмтээһинтэн, быһыы биэрииттэн, төрөөбөт-ууһаабат оҥорууттан), урут сылдьыбыт сиригэр төннөрүүттэн уонна (эбэтэр) тустаах федеральнай сокуонунан уонна РФ субъектарын сокуоннарынан көрүллүбүт атын дьаһаллартан турар үлэ”.

Ону тэҥэ сокуон 27-с ыстатыйатын маннык ис хоһоонноох 5-с чааһынан ситэрэргэ этиилээхтэр:

“РФ субъегын үрдүкү дуоһунастаах сирэйин быһаарыытынан, иччитэ суох кыылларга туһуламмыт үлэни ыытыы тэрээһин дьаһалларын бэрээдэгэ РФ субъегын сокуонунан олохтонуон сөп. Бу түбэлтэҕэ иччитэ суох кыылларга сыһыаннаах үлэни тэрийэн ыытарга тустаах федеральнай сокуон 18-с ыстатыйатын 1, 2, 5 уонна 6 чаастарын балаһыанньалара туттуллумуохтарын сөп, иччитэ суох кыылларга анаммыт үлэ дьаһалларын испииһэгэ РФ субъегын сокуонунан быһаарыллар”.

Сокуон бырайыагын Госдума экологияҕа, айылҕа баайыгар уонна тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа кэмитиэтэ 15 күннээх болдьох иһигэр киирбит көннөрүүлэри, этиилэри аахсан, ситэрэн-чочуйан, сотору Госдумаҕа 2-с ааҕыыга киллэриэхтээх. Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтэ ыам ыйын 24 күнүгэр ыыппыт оробуочай мунньаҕар кыттыбыт дьон бары сокуон барылын өйүүллэрин биллэрбиттэр. Бэтэринээрийэ департаменын салайааччыта Петр Петров иккиһин ыам ыйын 30 күнүгэр ыҥырыллан, кэмитиэт уочараттаах мунньаҕар кыттыбытын иһитиннэрдэ.

Онно саха парламентарийдара аны дьокутаат С.В. Авксентьева тустаах федеральнай сокуоҥҥа эбии киллэрэр бырайыагын өйүүллэрин биллэрэн, Ил Түмэн 44-с уочараттаах мунньаҕын көрүүтүгэр киллэрэргэ быһаарбыттар. Госдума Сэбиэтэ ыам ыйын 22 күнүнээҕи мунньаҕар дьокутаат С. Авксентьева киллэрбит бырайыагын көрөн-дьүүллэһэн баран, бэс ыйын 23 күнүгэр диэри этиилэри, бэлиэтээһиннэри хомуйарга итиэннэ олору аахсан, Госдума от ыйынааҕы сиэссийэтигэр ааҕыыга киллэрэригэр экология, айылҕаны туһаныы кэмитиэтин соруйар туһунан быһаарыы ылыммыт.

Дьокутаат С.В. Авксентьева сокуону 28-с ыстатыйанан эбэн-ситэрэн биэрэргэ этэр:

1. Туһааннаах ыстатыйа 2-с чааһынан көрүллүбүт бэрээдэгинэн 2030 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэри РФ субъега РФ субъегын сокуонунан иччитэ суох кыыллар дьон олоҕун уонна доруобуйатын айгыратар кутталларын кыччатар дьаһаллары ылар туһуттан иччитэ суох кыыллар сорох көрүҥнэрин ахсаан өттүнэн сүрүннээһини олохтуур бырааптаах.

 

2. Иччитэ суох кыыллар сорох көрүҥнэрин ахсаан өттүнэн сүрүннээһин дьайыыта (процедурата) иччитэ суох кыыллар дьон олоҕор уонна доруобуйатыгар суоһуур кутталларын кыччатар дьаһаллар чэрчилэринэн биирдиилээн муниципальнай тэриллиилэр сирдэригэр-уоттарыгар муниципальнай тэриллиилэр бэрэстэбиитэллээх уорганнарын быһаарыыларынан сокуоҥҥа көҕүлээһиҥҥэ олоҕуран ыытыллар. Бэрэстэбиитэллээх уорганнар быһаарыыларын олохтоох референдум эбэтэр ыйытык түмүктэригэр ылыллыбыт быһаарыыны олоххо киллэрэр туһуттан таһаараллар. Туһааннаах муниципальнай тэриллии сиригэр-уотугар иччитэ суох кыыллар сорох көрүҥнэрин ахсааннарын сүрүннээһин олохтоох референдумҥа (ыйытыкка) кыттыбыт дьонтон аҕыйаабыта үстэн иккилэрэ куоластаатаҕына эрэ ыытыллыахтаах.

 

3. РФ субъегын сокуонунан иччитэ суох кыыллар сорох көрүҥнэрин сүрүннээһин дьайыыта олохтоммут буоллаҕына, ол муниципальнай тэриллии сиригэр-уотугар 2030 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэри тустаах федеральнай сокуон 16-с ыстатыйатын 7-с чааһын 4-с пууна, 11-с чааһын балаһыанньалара туттуллубаттар.

Василий Никифоров. Хаартыскалар эрэдээксийэ архыыбыттан

---

Өссө сэргээн ааҕыҥ:

Госдума поддержала законопроект о праве регионов решать судьбу безнадзорных животных

Урут ытырыык ыт саа уоһугар туруоруллара, билигин кини иччитэ буруйга-сэмэҕэ тардыллар