Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр улуустартан уонна куораттааҕы уокуруктартан түмүллүбүт сыыппаралар кэпсииллэринэн, от ыйын 10 күнүнээҕи туругунан өрөспүүбүлүкэ 20 улууһугар, итиэннэ Дьокуускайга, Сатайга ходуһаҕа барыта 3 429 отчут киирэн, 7 201 гектар иэннээх сири охсон-оҕустаран, 2 083 туонна оту кэбистэ. Инньэ гынан, быйыл от үлэтигэр турунуу инники сайыннардааҕар кэм көхтөөхтүк саҕаланна. Тэҥнэбилгэ эттэххэ, былырыын баччаҕа 1 737 туонна от чөкөтүллүбүтэ.
Сөп ээ, “абааһылар мунньахтаан” даҕаны, аһаппаттара илэ. Ону ааспыт сыллар сыыһалара-халтылара ырылхайдык туоһулууллар. Бытаарар хаһан баҕарар сүүйтэриилээх. Быйыл саас-сайын таппыт сирдэринэн өлгөмнүк ардаан, өҥү-быйаҥы түстээбитин даҕаны иһин, хойутаатахха – аһыҥастаах үөннэр урут түһэн “оттуур” кутталлара, арҕаатыттан-илиниттэн тутулуга суох, суоһуур. “Россельхозкиин” федеральнай судаарыстыбаннай бүддьүөт тэрилтэтин Саха сиринээҕи салаатын исписэлиистэрэ киин, илин эҥээрдээҕи уонна Бүлүү сүнньүнээҕи 13 улууска 92,9 тыһ. гектар иэннээх ходуһа сири чинчийбиттэрин түмүгэр 3 608 гектарга аһыҥа аһара элбэҕэ билиннэ. Чуолаан Хаҥалас, Ньурба, Сунтаар, Таатта, Уус Алдан, Мэҥэ Хаҥалас улуустарыгар ордук хойуутук үөскээбитин бэлиэтээтилэр.
Аны кыһын 170 975 ынах сүөһүнү уонна 182 301 сылгыны кыстатарга суоттаан, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата бас билии бары киэптээх хаһаайыстыбаларыгар 459 307 туонна оту (ааспыт сыллааҕыттан 15 %-нан элбэх) уонна 23 885 туонна сиилэһи, 12 876 туонна сенаһы бэлэмнииргэ былаан-сорудаҕы тириэрдибитэ. Оттон улуустар бэйэлэрэ барыллаан билгэлииллэринэн, былааннаах кээмэйтэн 87 бырыһыанын, ол эбэтэр 55,6 тыһ. туоннанан аҕыйаҕы оттуур туруктаахтар.
Саба быраҕан көрдөххө, билиҥҥитэ улуустартан саамай уустук балаһыанньалаахтара – Кэбээйи. Бу улууска былырыын сайын уһуннук, балысханнык ардаан, ходуһатын улахан аҥаара, ол иһигэр улууһу аһатан-сиэтэн олорор Турбаахы, ууга барбыта. Ол түмүгэр урукку сылларга өрөспүүбүлүкэ курааннаабыт улуустарын отунан салҕыыр кэбээйилэр бэйэлэрин сүөһүлэрин-сылгыларын кыстатар аһылыктарын аҥаарын кэриҥин нэһиилэ булуммуттара. Быйыл даҕаны былааннаммыт 10 619 туоннаттан 6 224 туоннатын (58,61%) оттуохпут диэн чинчилииллэр. Бу 10 тыһыынчаттан тахсалыыны оттуур улуустарга саамай намыһах көрдөрүү.
Ааспыт сайын эмиэ уһун-унньуххай самыыр содулугар кыстыгы атын улуустартан от атыылаһан-тиэнэн туораабыт Бүлүү улууһа 26 800 туонна оту бэлэмниэхтээҕиттэн бэйэтин сиригэр-уотугар 16 516 туоннатын (61,63%) буларга суоттанар. Онно холоотоххо, былырыын ардах халаанын алдьархайын бастакынан көрсүбүт үөһээ дьааҥылар былааннаах отторун 80,67 бырыһыанын (9 421 туоннаттан 7 600 туоннатын) бэйэлэрин күүстэринэн чөкөтөргө эрэллээхтэр. Сүөһү-сылгы кыстыгар элбэх кээмэйдээх аһылыгы бэлэмниир улуустартан Нам, Ньурба, Таатта, Хаҥалас улуустара уонна Дьокуускай куорат 100-түү бырыһыан оттонорго суоттаналлара хайҕаллаах.
Тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов ааспыт уустук кыстык үөрүйэҕэр олоҕуран этэринэн, тастан оту тиэйии ороскуотун кыччатар туһуттан улуустар, нэһилиэктэр быйыл эмиэ бэйэлэрин сирдэрин-уоттарын сирийэн оттуурга болҕойуох тустаахтар. “Куһаҕан – үчүгэйдээх” диэбиккэ дылы, кэлиҥҥи сылларга сорох курааннаан, сорох уу хабалатыгар ыктаран, сэбиэскэй былаас эстиэҕиттэн хотуур түспэтэх сирдэрин сыыйа туһаҕа таһааран эрэллэр. Ханнык баҕарар түгэҥҥэ бэйэ күүһүгэр, сатабылыгар суоттанар халтай хаалыа суоҕа дьэҥкэ.
Василий Никифоров
Хаартыска: «Хотугу сардаҥа» хаһыат
Читайте нас в:
