Дьэһиэй сахалара төрөөбүт төрүт тылларын дириҥэтэн үөрэтэллэрин өрөспүүбүлүкэ өйүүрүгэр эрэллээхтэр. Билигин кинилэр сүрүн кыһалҕалара — төрүт түөлбэ тылын харыстааһын уонна үөрэтии. Ол туһунан Саха сириттэн Дьэһиэй бөһүөлэгин үбүлүөйдээх 395 сылын көрсө Красноярскай кыраайга тиийбит дэлэгээссийэҕэ иһитиннэрдилэр.
Красноярскай кыраай хоту өттүгэр, Эвенкийскэй оройуон балкыйар балкыырдаах Дьэһиэй эбэ кытыытыгар турар нэһилиэгинэн буолар. Бу дойдуга 395 сыл устата саха омуга түөлбэлээн олорор. Кинилэр сахалыы саҥарар, бэйэлэрэ олоҥхолоох, ырыалаах уонна үҥкүүлээх дьон. Сүрүн дьарыктара кыыл табаны бултааһын уонна балыктааһын.
Дьэһиэй сахалара бу кэмҥэ диэри төрүт тылларын өрө тутан, харыстаан, симэлиппэккэ илдьэ кэлбиттэрэ киһини сөхтөрөр. Ол эрэн аҕа уонна орто саастаах дьон сурук-бичик өттүнэн ыарахаттары көрсөллөр эбит. Онон Саха Өрөспүүбүлүкэтиттэн кэлэ сылдьар дэлэгээссийэ салайааччыларыттан Дьэһиэй олохтоохторо эдэр ыччаты сурукка-бичиккэ үөрэттэрэр туһунан тыл көтөхтүлэр.
СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин бастакы солбуйааччыта Афанасий Ноев ол туһунан бу курдук эттэ: «Олохтоохтору кытта Дьэһиэй сахалара ханнык хайысхаларга үлэни ыытыахтарын сөбүн кэпсэттибит. Исписэлиистэри бэлэмнииргэ Саха сирэ көмөлөһүөн сөп диэн санааҕа кэллибит. Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай үнүбүрсүтүөккэ уонна өрөспүүбүлүкэ орто үөрэҕин салааларыгар үлэһиттэри бэлэмниэхпитин сөп. Онно, холобур, чуолаан саха тылын уонна литературатын биэрэр учууталлары бэлэмнииргэ болҕойуохха наада. Бу Дьэһиэйгэ миэстэтигэр эбэтэр Саха сириттэн манна аҕалан олохсутар курдук олохтоохтор бэйэлэрэ баҕа санаалаахтар эбит».
«Былырыын бэс ыйыгар Дьэһиэйдэри кытта өрөспүүбүлүкэ киинигэр Дьокуускайга соотечественниктар бастакы форумнарын тэрийэр кэммитигэр, билигин манна үлэлии-хамсыы сылдьар дьону кытары аан маҥнай билсибиппит. Онно атах тэпсэн олорон кыһалҕаларын ырыппыппыт, ханнык хайысхаларга бииргэ үлэлиэхпитин сөбүн сэһэргэспиппит. Ол көрсүһүү түмүгүнэн ханнык кыһалҕа баарын көрөн үлэлиэхпит. Билигин Дьэһиэйгэ ол барыллаан түмүктэрин кэлэн көрө сылдьабыт», — диир СӨ тас сыһыаннаһыыларыгар уонна норуоттар дьыалаларыгар миниистирин солбуйааччыта Сергей Хатылыков.
Дьэһиэй орто оскуолатыгар 150 тахса оҕо үөрэнэр. Саха тылын билиэн баҕалаах ыччакка уруок факультатив курдук бэриллэр. Аҕыйах сыллааҕыта Саха сириттэн ыыппыт саха тылыгар учебниктарыгар баар үгүс тыллара бу түөлбэ туттар тылыгар сөп түбэспэккэ үөрэтэргэ уустуктары көрсөллөр эбит.
Онон сиэттэрэн кинилэргэ сөп түбэһэр судургу оҥоһуулаах учебниктар уонна методическэй кинигэлэр бэчээттэниэхтэрин баҕаралларын туһунан иһитиннэрдилэр.
Читайте нас в:
