Галина Никитична Шахурдина бу орто дойдуттан барбытын мин Москваҕа командировкаҕа хомуна сылдьан иһиттим. Онон тиһэх суолугар атаарсыбатым, бырастыыласпатым…

Кинилиин мин ааспыт үйэ 70-с сылларыгар билсиспитим. Биллэн турар, мин кинини ити да инниттэн билэрим– ол саҕана кини «Балыктааҕын» ылласпат, сэҥээрбэт киһи суоҕа. Галина ити кэмҥэ Дьокуускайга 14-с №-дээх ГПТУ-га үлэлиирэ, оҕолору ырыаҕа, үҥкүүгэ уһуйара. Мин комсомол обкомугар үлэлиирим. Биир үтүө күн Москваттан, комсомол Киин кэмитиэтиттэн телефоннаатылар. Ол саҕана ВДНХ-ҕа профтехучилищелар конкурстара буола турар эбит. «Эһигиттэн Галина Шахурдина диэн кыыс наһаа өрө көтөллүүлээхтик сахалыы комсомол туһунан ырыаны ыллаата! Бэйэтэ баяҥҥа доҕуһуоллуур. Биһиги киниэхэ Киин кэмитиэт грамотатын туттараары сылдьабыт. Утарбат инигит?» – диэтилэр. Утарарбыт кэлиэ дуо, Галина Шахурдина айар үлэтин, кини ыччаты сатаан көҕүлүүрүн билэр буоллахпыт.

Ол кэннэ хаста да комсомол обкомун тэрээһининэн айар командировкаларга бииргэ сылдьыбыппыт, бодороспуппут. Мин киниэхэ махталым муҥура суох. Хоһооннорбун ырыа гынан көтүппүт бастакы мелодиһым кини – Галина Шахурдина. Ааҕан көрбөтөхпүт эрээри, уонтан тахса ырыа күн бүгүн ыллана сылдьаллар. Баҕар, ким эрэ мыына саныа, ол гынан баран дьиҥ иэйэр кут иҥпит, сарсын сүтэн хаалбат ырыалар дии саныыбын.

Тоҕо диэтэххэ, Галина Никитична саха ырыатын ис тутулун, норуот ырыаһыт дууһатын дьиҥ төрдүн бэркэ билэр, өйдүүр киһи этэ. Кини быстаҕы, көрүнньүгү батыһан, баар тэтимҥэ киллэрэ сатыырдыы ырыалары айбата. Ол да иһин Галина Шахурдина ырыалара саха норуота баарын тухары ылланыахтара.

Галина үгүс ырыатын тылын бэйэтэ суруйара – «Кыргыттарыам, дьүөгэлэриэм»,«Кырдьыбат вальс»,«Айылҕам оҕото», «Дьоһун киэһэ», «Эдэр саас ырыата»… Галина Никитична суруйар дьоҕурдаах, литератураҕа үлэлиир кыахтаах киһи этэ. Кини ийэтин Мария Федоровна Стручкова уонна оҕо сааһын туһунан ахтыылара ааҕааччыны астыннарар, дьиҥ чахчы литературнай айымньылар. Мин кинэхэ этэрим: «Суруй, эн чахчы суруйарга дьоҕурдааххын», – диэн, ону Галина: «Ээ, ол мин эһигиттэн ордон суруйааччы буола сатаатахпыный», – диэн күлэрэ…

 Сахаҕа «эдьиий» диэн үрдүк өйдөбүл баар. Ийэ, аҕа кэнниттэн дьиэ кэргэн олоҕор эппиэттээх киһи– эдьиий. Галина Никитична ити иэһин туохтан да үрдүктүк тутан, балтын оҕолоругар, бары аймахтарыгар тирэх, көмө киһитэ этэ. Кэпсээнэ эрэ оҕолор, кинилэр ситиһиилэрэ буолара. Биир кэмҥэ эбээ буолбуппут, ол кыттыгас үөрүүбүтүттэн «Кыра уолга» диэн ырыа үөскээбитэ…

Саха киһитэ – ырыа куттаах. Ол да иһин «Саха оҕуһун мииннэ да, ырыаһыт буолар» диэн өс хоһооно баар. Саха ырыата холку тыыннаах, дириҥ ис хоһоонноох, айылҕа көстүүтүгэр сууланан киһи дууһатын ис туругун көрдөрөр, чуумпуран олоҕу анаарарга ыҥырар. Сэбиэскэй кэмҥэ Галина мин хоһооммор суруйбут ырыатын кириитикэлээн, санньыар, санаа түһүүлээх ырыалары бу кыргыттар тоҕо айаллар диэн кэпсэтии тахса сылдьыбыта. Онно мин киниэхэ анаан хоһоон суруйбутум:

Санньыардаах ырыата ыллыахха,

Санааргыыр сылтаҕы булуохха,

Курус иэйиигэ куустаран,

Дьолу дириҥник өйдүөххэ.

 

Сүрэхпит утаҕын сыыйардыы,

Истиҥник ырыабыт ылланнын,

Ким эрэ дууһатын кылларын

Соһута,долгута таарыйдын.

 

Хомолто амтанын амсайбыт

Сүрэхтэр уйан буолаллар,

Куруһу иҥэрбит дууһаҕа

Үөрүү үтүөтэ киириэҕэ.

 

Кураанах айхаллаах күннэргэ

Бэйэни үөрэтэ оонньоомуох,

Санныардаах ырыаны ыллыырга

Сатаабат буоларга тиийимиэх!

Ырыабытын көмүскээн суруйдаҕым буолуо, ол эрээри Галина Никитична Шахурдина ырыалара бэйэлэрэ норуокка, дьоҥҥо-сэргэҕэ суолу тобулан, уостан түспэт буолан испиттэрэ. Мин сэмэй көмүскэлбэр наадыйбакка, киэҥ эйгэҕэ тахсан, саха ырыатын көмүс үйэтин бэлиэтэ буолбуттара. Мин ону саарбаҕалаабат этим. Арай биирдэ, Галина миэхэ «Арахсыбат ахтылҕаным» диэн ырыанньыгын бэлэхтииригэр, ити хоһооммор махтаммыта – «Санаам түһэр киэһэтигэр эн хоһоонуҥ сүргэбин көтөхпүтэ, айар, ыллыыр санаам күүһүрбүтэ» диэн…

Бүгүн кини биһиги ырыаларбытын саха эстрадатын ырыаһыттара – Ника, Алена Яковлева уонна да атыттар ыллыы сылдьаллар. Антон Иванов диэн эдэр коллегатын Галина Никитична астынар этэ. Кэлин наар ватсабынан эрэ суруйсарбыт. Ыарахан ыарыыны кытта Галина Никитична охсуһан, син табыллан, күнэ-дьыла уһаабыта. Ол эрээри өлөр өлүү син биир ситтэ. Бэрт соторутааҕыта эмискэ өлүү туһунан суруйсубуппут. Мин саҕалаабытым, ону кини буойбута: «Кэбиис, итинниги санаама… Барыта этэҥҥэ диэххэ»…

Барыта этэҥҥэ буолуо … Арай саха ырыатын кутун-сүрүн иҥэриммит, дьоһун киһибит, кэрэ, мааны Галина Шахурдина суох. Саха ырыата тулаайахсыйда…

Наталья Харлампьева, саха норуодунай поэта

Москва куорат

---

Не стало легендарной мелодистки Якутии Галины Шахурдиной