Саха сиригэр Бүтүн Арассыыйатааҕы Макаренко XXI форума үс күн устата ыытылынна. Биллиилээх педагог А.С. Макаренко нэһилиэстибэтигэр аналлаах тэрээһин биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бастакытын 2016 с. буолбута. Быйылгы форум Арассыыйаҕа Уһуйааччы уонна настаабынньык сылыгар итиэннэ Ил Дархаммыт биллэрбит Үлэ сылыгар түбэспитэ икки бүк үөрүүлээх.

Быйылгы форум “Аныгы оскуола-хаһаайыстыбаларга үлэҕэ иитии ис кыахтара” диэн тиэмэҕэ ананан, араас киэптээх дьаһал элбэх былаһаакканан тарҕанан ааста. Ол курдук, форум кыттыылаахтара кулун тутар 29 күнүгэр сарсыардаттан Хаҥалас улууһугар П.И. Шадрин аатынан Өктөм орто оскуолатыгар экскурсияҕа сылдьан, уһук хотугу эрэгийиэн усулуобуйатыгар мүөттээх ыҥырыаны иитии уопутун кытта билистилэр уонна улуус агрооскуолаларын быыстапкатын көрдүлэр-иһиттилэр.

Онтон П.Н. уонна Н.Е. Самсоновтар ааттарынан Хатас орто оскуолатыгар “Агрокуб” билим-үөрэх лабораториятыгар сырыттылар. Бу оскуола былырыыҥҥы форум куонкуруһугар кыайбыта. Кыайыылаах дойдутугар, Хатаска, “Тускул” Култуура дьиэтигэр форуму үөрүүлээхтик арыйдылар. Онтон пленарнай мунньах буолбутугар үгүстэр куйаар ситимигэр холбонон кытыннылар.

Сарсыныгар Дьокуускайга Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университекка куонкурус дьаһаллара, А.С. Макаренко ааҕыылара ыытылыннылар. АгроНТРИ былаһаакката үлэлээтэ.

АгроНТРИ хайысхатын дириэктэрэ Виктор Кононов: “Маннык тэрээһин Саха сиригэр ыытыллара сокуоннай. Эһиги оҕолоргут сыл аайы ситиһиилээхтик кыттан миэстэлэһэллэр. Хамсык дьаҥын хааччаҕын кэнниттэн дойду үрдүнэн элбэх үөрэнээччини хабан тэрийбиккититтэн астынабын”, – диэтэ уонна барыта 700-чэ оҕо регистрацияны ааспытын иһитиннэрдэ.

Форум кыттыылаахтара кулун тутар 31 күнүгэр Уус Алдан улууһугар таҕыстылар. Суотту орто оскуолатыгар стратегическай сиэссийэ тэрилиннэ. “Арассыыйа агро-кылаастара: идэҕэ суол оскуолаттан саҕаланар” уонна “Оскуола-хаһаайыстыбалар сайдыыларын экспертнэй сыаналааһын” төгүрүк остуолларга дойду элбэх эрэгийиэниттэн педагогтар кыттан, тыл эттилэр.

А.С. Макаренко төрөөбүтэ быйыл 135 сылын туолар, оттон Саха сиригэр 35 сыллааҕыта агрооскуолалар тэриллибиттэрэ. Биллиилээх педагог үлэтин үйэтитэр XXI куонкурус финалыгар Саха сирин 11 улууһуттан уонна Дьокуускай Тулагытыттан 18 аграрнай хайысхалаах оскуола, ол иһигэр Тааттаттан 3, Хаҥаластан уонна Сунтаартан 2-лии, кытынна. Ону тэҥэ өрөспүүбүлүкэ  тас өттүттэн барыта 12 кыһаттан – Москуба, Екатеринбург, Челябинскай, Миньяр, о.д.а. куораттартан, уобаластартан оскуолалар, техникумнар, колледжтар үөрэнээччилэрэ күрэхтэстилэр.

Куонкурус толорооччу дириэктэрэ, маастар-настаабынньык, РФ Дьоруойа Вера Волошина аатынан лиссиэй дириэктэрэ Татьяна Хударова (Москуба) иһитиннэрэринэн, быйылгы куонкуруска дойду үөрэҕин кыһаларыттан 40 сайаапка киирбит, сайаапкалаахтартан сорохтор айана ыраах буолан, кэтэхтэн кыттыбыттар. Хас даҕаны оскуолаттан хойутаан биэрбиттэр.  Толорооччу дириэктэр Калининградтан Саха сиригэр тиийэ кыттааччы географията кэҥээбитин бэлиэтээтэ.

Ону таһынан 145 научнай-чинчийэр үлэ киирбит. Ааптардара – үөрэнээччилэр, учууталлар, бөлөхтөр, мастарыскыайдар, биригээдэлэр. Үлэлэрин хайысхата эмиэ ол курдук араас: үлэни көрдөрөр-кэпсиир хаартыскалар, Макаренко педагогикатын туһунан эсселэр, рационализатордыы идиэйэлэр, суортары айан тургутуулар… “Бастыҥ үлэлэри “Народное образование” уонна “Сельская работа в школе” сурунаалларга бэчээттиэхпит”, – диир Татьяна Юрьевна.

Куонкуруһу уонна киирбит үлэлэри 9 экспертэн турар хамыыһыйа сыаналаата. Кинилэр ортолоругар космонавт-лүөччүк, Арассыыйа Дьоруойа Сергей Васильевич Авдеев баара кэрэхсэбиллээх. Куонкурус кыайыылаахтарынан биһиги өрөспүүбүлүкэбититтэн Боруулаах (Үөһээ Дьааҥы) уонна Бордоҥ (Сунтаар) орто оскуолалара ааттаннылар уонна 100-түү тыһ. харчынан бирииһи туттулар. Иккис истиэпэннээх дипломнарынан уонна 50-нуу тыһ. солкуобайдаах бирииһи Үөһээ Урааллааҕы агротехнологическай техникум, Тамбов уобалаһыттан Татановскай оскуолата уонна Мэҥэ Хаҥаластан Хаптаҕай орто оскуолата ыллылар. Үһүскэ хапсыбыт 4 оскуола иһигэр Бөтүҥ (Амма) уонна Суотту оскуолалара бааллар. Онон Саха сирин оскуолалара дойдуларыгар ыытыллыбыт Макаренко форумун куонкурсугар, өрүү буоларыныы, ситиһиилээхтик кытыннылар.

Василий Никифоров

Үөрэх министиэристибэтин пресс-сулууспатын уонна Алексей Майоров (АГАТУ) хаартыскаҕа түһэриилэрэ.