Сылгылаах хаһаайыстыбалар Халыма атыыр соноҕосторун килиэп курдук атыыластылар

САХА СИРЭ. Кулун тутар 23 күнэ — ULUS.MEDIA. Аммаҕа тэриллибит Сылгыһыт күнүгэр племенной атыыр соноҕостор атыы-быыстапкаларыгар 7 улуустан 11 племенной хаһаайыстыба 25 атыыр соноҕоһу туруордулар. Ону таһынан Орто Халыма улууһуттан Өлөөкө Күөллээҕи сылгы собуота Халыма тииптээх 10 соноҕоһу аҕалан атыылаата.

Быыстапка түмүгүнэн саха төрүт сылгытыгар бастакы миэстэ өрөспүүбүлүкэттэн маҥнайгынан былырыын федеральнай статустаах племенной собуот буолбут уонна билиҥҥитэ соҕотох Амма улууһун И.Я. Строд аатынан ТХПК-гэр бэрилиннэ. Иккискэ Чурапчы улууһуттан кыттыбыт “Комплекс” ХЭУо, үһүскэ Амма улууһун Т. Лукин аатынан кэпэрэтиибэ тигистилэр.

Саха сылгытын Дьааҥы тиибигэр Өймөкөөнтөн “Силис-Полюс холода” ТХПК, Өлүөнэ сүнньүнээҕи боруодаҕа Хаҥалас улууһуттан “Бөртө” сылгы собуота” ХЭУо, Мэҥэдьэк боруодаҕа Ньурбаттан “Чаппанда” ТХПК соноҕосторо бастаатылар. Кыттааччы аҕыйаҕынан, баларга иккис-үһүс миэстэлэр иҥэриллибэтилэр.

Кыайыылаахтарга күн уотун күүһүн иҥэринэн үлэлиир ыстаансыйалар, иккис-үһүс миэстэлээхтэргэ бэнсиин уматыктаах, араас кыамталаах, уоту биэрэр генератордар туттарылыннылар. Дьүүллүүр хамыыһыйаҕа үлэлэспит учуонайдар  саныылларынан, бирииһэ улахана буоллар, хаһаайыстыбалар өссө көхтөөхтүк кыттыахтарын сөп этэ. Урукку өттүгэр, муҥутаан, 2019 с. Үөһээ Бүлүүгэ ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ 14 племенной хаһаайыстыба 42 атыыр соноҕоһу туруора сылдьыбыта.

Дьиҥэр, хаһаайыстыбалар сылгыларын хаанын тупсарар туһуттан атыылаһар, атастаһар дьүккүөрдээхтэр. Атыыр соноҕостору 100-түү тыһ. солкуобайга атыылаабыттарын, чуолаан, Халыма тииптээх саха сылгытын хамаҕатык атыыластылар. “Өлөөкө Күөллээҕи сылгы собуота” хааһына тэрилтэтин дириэктэрэ Константин Винокуров этэринэн, уон соноҕоһу аҕалбыттарын үс чаас иһинэн былдьаһыгынан ылбыттар. Этэргэ дылы, килиэп курдук барбыт.

Константин Николаевичтан быыстапкаҕа тоҕо кыттыбатахтарын туоһуласпыппар: “Үс күн эрдэ кэлэн хааламмыт, сылгыларбытын бу ипподромтан 3 килэмиэтирдээх сиргэ баар Анатолий Баишев хаһаайыстыбатын базатыгар туруорбуппут. Суолбут ыраах уонна ыарахан буолан, саппааһыран айанныыбыт, нэдиэлэ кэриҥинэн кэлэбит. Массыынаҥ уонна суоппарыҥ эрэллээх буолуон наада. Атыырдарбыт барыта түөртээх соноҕостор буолан, төттөрү-таары тиэйэргэ сүгүн-саҕын кыайтарбаттар, олус дохсуттар. Онон бадьыыһыра сатаабатыбыт”, – диэн хоруйдаата.

Иккиһинэн, хаһаайыстыба племенной статуһа суох, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн үбүлэнэр буолан, икки сиртэн көмө харчы ылара сокуонунан хааччахтанар. Ол даҕаны буоллар, дириэктэр хаһаайыстыбатын аатын-суолун үрдэтэр туһуттан племенной буоларга үлэлэһэ сылдьалларын этэр. Суолун ороскуотун тэрилтэ бэйэтэ уйунар эбит. Соноҕосторун мөлүйүөн аҥаарыгар кэпсэтэн аҕалтарбыт. Аны сылгыһыт уолаттара уонна бэйэтэ дойдуларыгар төннөллөрүгэр (сорохтор сөмөлүөтүнэн көтөллөр) эмиэ элбэх харчы эрэйиллэр.

– Оччоҕо атыыттан киллэриммит мөлүйүөҥҥүтүттэн дуоннаах харчы ордуо суох дуу? Ороскуоккутун сабынар гына элбэх соҕус сылгыны аҕалан атыылыаххытын…

Оннугун оннук эрээри, биһиги харчы инниттэн буолбакка, Халыма сылгытын дойду дьонугар биллэрээри, сир-сир ахсын тарҕатаары аҕалабыт. Ыччат сылгыбытын харыстыыбыт. Өйдүүрүҥ буолуо, 2017 – 2018 сыллар эргин икки кыһын субуруччу хаар аһара халыҥнык түһэн, улууспут үрдүнэн сылгы 60 бырыһыана охтубута. Онон, сылгыбыт ахсаанын чөлүгэр түһэрэргэ соруктанабыт. Улууска 2700 сылгы баарыттан 1100 төбөтө биһиги хаһаайыстыбабытыгар турар. Билиҥҥитэ сылга 10-нуу соноҕоһу чорботунан атыылыыр кыахтаахпыт.

Константин Николаевич эрдэ Үөһээ Бүлүү уонна Мэҥэ Хаҥалас улуустарын дьаһалталара атыыр соноҕос атыыласпыт хаһаайыстыбаларыгар массыынанан тиэйии ороскуотун олохтоох бүддьүөттэриттэн толуйбуттарын холобурдаан туран, маннык уопут атын тэйиччи сытар улуустарга эмиэ тарҕаныан баҕарарын этэр. Ылыстахха, тоҕо кыаллыа суоҕай. Биир-икки күннээх көргө-нарга оннооҕор буолуох үп ороскуоттанар ини. Биир сонун хааннаах атыыр хаһаайыстыбаҕа баллайар барыһы эрэ аҕалыа. Кэлтэйдии үөһэттэн көмөҕө найыламмакка, бэйэ хамнанар кэмэ кэлбитин туһунан санаа сүбэ мунньах саалатыгар элбэхтик иһилиннэ.

Ол биир тыыннаах холобура – Степан Кузьмин диэн эдэр, саҥа баһылыктаах Амма улууһа сонуннук дьаһанан, Сылгыһыт күнүгэр тоҕооһуннаран, улахан хаһаайыстыбалардаах 10 нэһилиэккэ “Бөлөрүүс” тыраахтардары биэрдэ. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ улуустар сүөһү аһылыгын оҥорон таһаарыыга туһуламмыт бырагыраамаларыгар кыттыгас үп угар. Бу бырагыраама хас даҕаны сыл үлэлээн, көдьүүстээҕин көрдөрдө. Амма нэһилиэктэрэ кэмчи бүддьүөттэриттэн 1-дии мөлүйүөнү “кырыйан”, тыраахтар атыытыгар укпуттар. Улуус бүддьүөтэ 2 мөл. солкуобайы эппит.

Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы, Аммаҕа Сылгыһыт күнүн тэрийэн ыыппыт өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Николай Афанасьев этэринэн, министиэристибэ улуус уонна нэһилиэктэр 12 мөл. солкуобайдарыгар 14 мөл. солкуобайы кыттыгас угуоҕа. Нэһилиэк (хаһаайыстыба) 1 мөлүйүөҥҥэ сабыс-саҥа МТЗ-82 тыраахтарданан хаалара туох куһаҕаннааҕый. Атын улуустар баһылыктарыттан Куорунай улууһун баһылыга Никита Андреев эрэ кэлэн, сылгыһыттарын кытта тэҥҥэ сылдьарын көрдүм. Сүбэ мунньахха Никита Викторович: “Наар министиэристибэ илиитин-атаҕын кэтэһэн олорбокко, аммалар үтүө холобурдарын батыһыахха!” – диэн ыҥырда.

Василий Никифоров

Мария Архипова (СИА) хаартыскаҕа түһэриитэ


Читайте нас в:

Сылгылаах хаһаайыстыбалар Халыма атыыр соноҕосторун килиэп курдук атыыластылар

САХА СИРЭ. Кулун тутар 23 күнэ — ULUS.MEDIA. Аммаҕа тэриллибит Сылгыһыт күнүгэр племенной атыыр соноҕостор атыы-быыстапкаларыгар 7 улуустан 11 племенной хаһаайыстыба 25 атыыр соноҕоһу туруордулар. Ону таһынан Орто Халыма улууһуттан Өлөөкө Күөллээҕи сылгы собуота Халыма тииптээх 10 соноҕоһу аҕалан атыылаата.

Быыстапка түмүгүнэн саха төрүт сылгытыгар бастакы миэстэ өрөспүүбүлүкэттэн маҥнайгынан былырыын федеральнай статустаах племенной собуот буолбут уонна билиҥҥитэ соҕотох Амма улууһун И.Я. Строд аатынан ТХПК-гэр бэрилиннэ. Иккискэ Чурапчы улууһуттан кыттыбыт “Комплекс” ХЭУо, үһүскэ Амма улууһун Т. Лукин аатынан кэпэрэтиибэ тигистилэр.

Саха сылгытын Дьааҥы тиибигэр Өймөкөөнтөн “Силис-Полюс холода” ТХПК, Өлүөнэ сүнньүнээҕи боруодаҕа Хаҥалас улууһуттан “Бөртө” сылгы собуота” ХЭУо, Мэҥэдьэк боруодаҕа Ньурбаттан “Чаппанда” ТХПК соноҕосторо бастаатылар. Кыттааччы аҕыйаҕынан, баларга иккис-үһүс миэстэлэр иҥэриллибэтилэр.

Кыайыылаахтарга күн уотун күүһүн иҥэринэн үлэлиир ыстаансыйалар, иккис-үһүс миэстэлээхтэргэ бэнсиин уматыктаах, араас кыамталаах, уоту биэрэр генератордар туттарылыннылар. Дьүүллүүр хамыыһыйаҕа үлэлэспит учуонайдар  саныылларынан, бирииһэ улахана буоллар, хаһаайыстыбалар өссө көхтөөхтүк кыттыахтарын сөп этэ. Урукку өттүгэр, муҥутаан, 2019 с. Үөһээ Бүлүүгэ ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ 14 племенной хаһаайыстыба 42 атыыр соноҕоһу туруора сылдьыбыта.

Дьиҥэр, хаһаайыстыбалар сылгыларын хаанын тупсарар туһуттан атыылаһар, атастаһар дьүккүөрдээхтэр. Атыыр соноҕостору 100-түү тыһ. солкуобайга атыылаабыттарын, чуолаан, Халыма тииптээх саха сылгытын хамаҕатык атыыластылар. “Өлөөкө Күөллээҕи сылгы собуота” хааһына тэрилтэтин дириэктэрэ Константин Винокуров этэринэн, уон соноҕоһу аҕалбыттарын үс чаас иһинэн былдьаһыгынан ылбыттар. Этэргэ дылы, килиэп курдук барбыт.

Константин Николаевичтан быыстапкаҕа тоҕо кыттыбатахтарын туоһуласпыппар: “Үс күн эрдэ кэлэн хааламмыт, сылгыларбытын бу ипподромтан 3 килэмиэтирдээх сиргэ баар Анатолий Баишев хаһаайыстыбатын базатыгар туруорбуппут. Суолбут ыраах уонна ыарахан буолан, саппааһыран айанныыбыт, нэдиэлэ кэриҥинэн кэлэбит. Массыынаҥ уонна суоппарыҥ эрэллээх буолуон наада. Атыырдарбыт барыта түөртээх соноҕостор буолан, төттөрү-таары тиэйэргэ сүгүн-саҕын кыайтарбаттар, олус дохсуттар. Онон бадьыыһыра сатаабатыбыт”, – диэн хоруйдаата.

Иккиһинэн, хаһаайыстыба племенной статуһа суох, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн үбүлэнэр буолан, икки сиртэн көмө харчы ылара сокуонунан хааччахтанар. Ол даҕаны буоллар, дириэктэр хаһаайыстыбатын аатын-суолун үрдэтэр туһуттан племенной буоларга үлэлэһэ сылдьалларын этэр. Суолун ороскуотун тэрилтэ бэйэтэ уйунар эбит. Соноҕосторун мөлүйүөн аҥаарыгар кэпсэтэн аҕалтарбыт. Аны сылгыһыт уолаттара уонна бэйэтэ дойдуларыгар төннөллөрүгэр (сорохтор сөмөлүөтүнэн көтөллөр) эмиэ элбэх харчы эрэйиллэр.

– Оччоҕо атыыттан киллэриммит мөлүйүөҥҥүтүттэн дуоннаах харчы ордуо суох дуу? Ороскуоккутун сабынар гына элбэх соҕус сылгыны аҕалан атыылыаххытын…

Оннугун оннук эрээри, биһиги харчы инниттэн буолбакка, Халыма сылгытын дойду дьонугар биллэрээри, сир-сир ахсын тарҕатаары аҕалабыт. Ыччат сылгыбытын харыстыыбыт. Өйдүүрүҥ буолуо, 2017 – 2018 сыллар эргин икки кыһын субуруччу хаар аһара халыҥнык түһэн, улууспут үрдүнэн сылгы 60 бырыһыана охтубута. Онон, сылгыбыт ахсаанын чөлүгэр түһэрэргэ соруктанабыт. Улууска 2700 сылгы баарыттан 1100 төбөтө биһиги хаһаайыстыбабытыгар турар. Билиҥҥитэ сылга 10-нуу соноҕоһу чорботунан атыылыыр кыахтаахпыт.

Константин Николаевич эрдэ Үөһээ Бүлүү уонна Мэҥэ Хаҥалас улуустарын дьаһалталара атыыр соноҕос атыыласпыт хаһаайыстыбаларыгар массыынанан тиэйии ороскуотун олохтоох бүддьүөттэриттэн толуйбуттарын холобурдаан туран, маннык уопут атын тэйиччи сытар улуустарга эмиэ тарҕаныан баҕарарын этэр. Ылыстахха, тоҕо кыаллыа суоҕай. Биир-икки күннээх көргө-нарга оннооҕор буолуох үп ороскуоттанар ини. Биир сонун хааннаах атыыр хаһаайыстыбаҕа баллайар барыһы эрэ аҕалыа. Кэлтэйдии үөһэттэн көмөҕө найыламмакка, бэйэ хамнанар кэмэ кэлбитин туһунан санаа сүбэ мунньах саалатыгар элбэхтик иһилиннэ.

Ол биир тыыннаах холобура – Степан Кузьмин диэн эдэр, саҥа баһылыктаах Амма улууһа сонуннук дьаһанан, Сылгыһыт күнүгэр тоҕооһуннаран, улахан хаһаайыстыбалардаах 10 нэһилиэккэ “Бөлөрүүс” тыраахтардары биэрдэ. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ улуустар сүөһү аһылыгын оҥорон таһаарыыга туһуламмыт бырагыраамаларыгар кыттыгас үп угар. Бу бырагыраама хас даҕаны сыл үлэлээн, көдьүүстээҕин көрдөрдө. Амма нэһилиэктэрэ кэмчи бүддьүөттэриттэн 1-дии мөлүйүөнү “кырыйан”, тыраахтар атыытыгар укпуттар. Улуус бүддьүөтэ 2 мөл. солкуобайы эппит.

Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы, Аммаҕа Сылгыһыт күнүн тэрийэн ыыппыт өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Николай Афанасьев этэринэн, министиэристибэ улуус уонна нэһилиэктэр 12 мөл. солкуобайдарыгар 14 мөл. солкуобайы кыттыгас угуоҕа. Нэһилиэк (хаһаайыстыба) 1 мөлүйүөҥҥэ сабыс-саҥа МТЗ-82 тыраахтарданан хаалара туох куһаҕаннааҕый. Атын улуустар баһылыктарыттан Куорунай улууһун баһылыга Никита Андреев эрэ кэлэн, сылгыһыттарын кытта тэҥҥэ сылдьарын көрдүм. Сүбэ мунньахха Никита Викторович: “Наар министиэристибэ илиитин-атаҕын кэтэһэн олорбокко, аммалар үтүө холобурдарын батыһыахха!” – диэн ыҥырда.

Василий Никифоров

Мария Архипова (СИА) хаартыскаҕа түһэриитэ



Читайте дальше

Юмор ЧП Спорт СВО Отдых Обо всём Мир Культ