САХА СИРЭ. Кулун тутар 9 күнэ — ULUS.MEDIA. Быйыл Россия үрдүнэн учуутал уонна наставник, Сахабыт сиригэр чэгиэн-чэбдик олоҕу тутуһааччыларга, чөл туругу сэргээччилэргэ, спорду сайыннарааччыларга физическай култуура төрүттэммитэ 100 сыла уонна Үлэ сыла үүннэ. Бу этиллибит барыта Саха республикатын олох-дьаһах хаһаайыстыбатын  бочуоттаах, “Водоканал” АУО бочуоттаах үлэһитигэр, бу тэрилтэҕэ Майоровтар династияларын төрүттээччи Акулина Семеновна Афанасьева – Майороваҕа анаммыт курдуктар.

Кини 1955 тохсунньу  15 күнүгэр Уус-Алдан улууһун Түүлээх нэһилиэгэр элбэх оҕолоох Акулина Алексеевна Афанасьева, Семен Петрович Охлопков дьиэ кэргэттэригэр күн сирин көрбүтэ. Кыра эрдэҕиттэн бэйэтин лаппа үчүгэйдик кыанар, түргэн-тарҕан, имигэс буолара биллибитэ. Ону бэлиэтии көрөн, Түүлээх оскуолатыгар уһун сылларга дириэктэрдээбит, бэйэтэ физкультурник үөрэхтээх, салайар талааннаах, айар-тутар эйгэлээх  Егор Яковлевич Федоров  мүччү туппатаҕа.

Егор Яковлевич дьарыктыыр оҕолорун бэйэтэ айбыт анал методикатынан төгүрүк сыл дьарыктыыра. Инньэ гынан уһук нэһилиэк оҕолоро сайдыылаах киин сир оҕолоруттан хаалсыбат үрдүк көрдөрүүлээхтэрэ. 1971 сыллаахха Акулина Түүлээх аҕыс кылаастаах оскуолатын бүтэрэн хаһан да харахтаан көрбөтөх ыллыыр кумахтаах Бүлүү улууһугар тиийбитэ.

Ийэтэ аҕатын булдуттан уура сылдьыбыт аҕыс андаатара тириитин, Алдан өрүспүт маанылаах бэлэҕин күөх луугу, айылҕабыт минньигэстэй аһын, моонньоҕон барыанньатын уонна үс киилэлээх бөтүөҥҥэ сүөгэй сүүрдэн мааны сиидэс былааччыйалаан,  маҥан былааттаан дьоно кыыһы тэрийии бөҕөтүн тэрийэн ыыппыттар.  Дьылҕа хаан кэмиттэн кэмигэр Акулина олоҕор үтүөкэн учууталлары, уһуйааччылары кытта көрсүһүүнү бэлэхтиир эбит.

Ол курдук, Егор Яковлевич кэнниттэн  БПУ-га чэпчэки атлетикаҕа бэлиэ суоллаах -иистээх  Прокопий Нифонтович Абрамов диэн тренер илиитигэр киирэр. Киниэхэ эрчиллэн, буһан -хатан  бастаан Бүлүү улууһун “Октябрь суола” хаһыат бирииһигэр ыытыллар бүлүүлэр бары күүтэр-кэтэһэр, тарбахха баттанар сүүрүүгэ күрэхтэригэр саҥа аат буолан эмискэччи киирэр. Ол сылларга биир улахан кыайыыта орто үөрэхтээһин тэрилтэлэрин устудьуоннарын дойду таһымнаах күрэҕэр Благовещенскай куоракка тиийэн, 800 миэтэрэҕэ  иккис миэстэни ылбыттаах.

1976 сылга Акулина олоҕор үтүөкэн уларыйыылар буолаллар. Олоҕун аналын Матвей Майоровы көрсөн, саас ыал буолбуттар. Эдэрдэр икки өттүттэн ыраах сиртэн төрүттээх-уустаах буоланнар, сир ортотугар Дьокуускай куоракка олохсуйаллар. Матвей 6 сыл төрөөбүт Сахатын сириттэн тэлэһийэн, ыраах Норильскай куоракка үлэлээбит. Ыал буолла да бэйэтэ муннуктаах, дьиэлээх-уоттаах буолуохтаах диэн санаанан ыйдаран, кэпсэтэн-ипсэтэн Чайковскай уулусса 4 №-дээх дьиэтин 1 олбуоругар  аадырыстанан, кырачаан будкаҕа маҥнайгы ньээкэ уйаларын оҥостоллор. Будканы Матвей электрик буолан үлэтинэн биэрбиттэр. Акулина учетчица диэн статус ылан, кыһыл оҕолоох олорон, сыыйа “Водоканалга” үлэҕэ киирэн хаалар. Итинтэн ыла күн бүгүҥҥэ диэри, үлэттэн дьолу билбит тэрилтэтигэр сурукка — бичиккэ тиһиллэн, 45 сыл устата үлэлээн кэллэ. Учетчицанан саҕалаан баран, бэйэтин баҕа өттүнэн сайабылыанньа биэрэн уурайыар диэри реализация отдела диэн улахан отдел биир саамай эппиэтинэстээх, сүрүн үлэлэрин салаатыгар инженер дуоһунаһыгар тиийэ үүнэр. 2020 сылга саҥа хайысхаҕа анализ уонна субсидия отделыгар  исписэлииһинэн аныыллар.

Бу сыллар тухары Акулина Семеновна элбэх үрдэтинии анал үөрэхтэрин, бэрэбиэркэлэрин, тургутууларын  ааһан,  билиҥҥи үйэ хардыытыгар сөп түбэһэн араас элбэх компьютернай программалары баһылаан, бу кэлиҥҥи сылларга хааччахха да хаайтаран олорон, үлэтин дьиэтиттэн олорон куйаар нөҥүө толору оҥоро-тута олорбута элбэҕи кэпсиир. Акулина Семеновна үлэлээбит тэрилтэтэ араас сылларга үлэлиир эйгэтэ республика, куорат таһымнанан уларыйда.

Көлүөнэ ситимэ салҕанар

Майоровтар династия диэн ааттанан үлэлээбит уопсай стажтара – 120 сыл. Акулина Семеновна – 45 сыл, Матвей Захарович Майоров, кэргэнэ —   5 сыл, Марфа Николаевна Волкова, эдьиийин оҕото – 26 сыл, Колымана Евгеньевна Майорова, кийиитэ – 18 сыл, Акулина Дмитриевна Майорова, кийиитэ — 22 сыл, Семен Дмитриевич Охлопков, быраатын уола – 4 сыл. Сиэннэр эмиэ кыралаан бу тэрилтэҕэ киллэрбит кылааттаахтар. Ол курдук, сайыҥҥы сынньалаҥнарын кэмигэр Максим, сиэн – 2 сезон, Диана, сиэн  – 2сезон, Арина, сиэн  – 2 сезон, Артур сиэн  – 1 сезон үлэлээн Майоров диэн араспаанньаны ааттаппыттара. Онон көлүөнэ ситимин ситии быата билигин да баар.

Акулина Семеновна үлэлээбит тэрилтэтигэр убаастабыл, ытыктабыл бэлиэтинэн 2020 сыллаахха “Водоканал киэн туттуута” диэн бочуот дуоскатыгар киирбитин күндүтүк саныыр. Кини үлэлиирин тухары наставник, аҕа табаарыс быһыытынан элбэх исписэлииһи олох киэҥ аартыгар таһаарда. Итини таһынан, тэрилтэтин уопсастыбаннай олоҕор көхтөөх кыттыыны ылан элбэх күрэхтэр, көрүүлэр кыайыылаахтара. Сүрдээх үчүгэйдик уруһуйдуур, ону-маны айан оҥорууга, киэргэтиигэ, сибэкки олордуутугар эмиэ киниэхэ тэҥнээх аҕыйах.

Эйэҕэс, сайаҕас хаһаайка бастыҥа

Акулина Семеновна  Матвей Захаровичтыын олорор, олорбут дьиэлэрин биһиги Түүлээх нэһилиэгиттэн төрүттээхтэр бэркэ диэн билэбит. Ким куоракка  көрдөрө, үөрэнэ, араас атын наадаларга кэлбиттэр, армияттан кэлэн иһээччилэр кинилэргэ киирэн чэйдээн, сүбэ-ама ылан ааспыппыт элбэх . Ол туһунан Акулина Семеновна бу курдук кэпсиир:

— “Хабарова уулуссаҕа олордохпутуна, саамай элбэх хоноһо бэйэбитиниин 16 киһи буолан хонон турардаахпыт. Кэлин кэлбит-барбыт массыыналарга  “Место встречи “Прогресс” маҕаһыын” диэн этэ. Саҥа дьылга, күүлэйдии каникулга кэлбит оҕолор  бөлөҕүнэн онно  мустан булсаллара. Чугастыы биһиэхэ киирии -тахсыы, итии киллэринии буолара»,— диэн Акулина астына кэпсиир.  Билигин түүлээхтэр түһэр, хонор сирбит аймах аайы баар, онтон Акулиналаах балаччы уһун кэмҥэ тарбахха баттанар аҕыйах ыал иһигэр бааллара.  Аны билигин Түүлээххэ буолар улахан тэрээһиннэргэ, хамсааһыннарга куоракка баар түмсүү хайаан да кыттыыны ылар, кыттыһар, үп-харчы хомуйар, араас тэрээһиннэри тэрийэр, онно барытыгар төһүү күүс буолааччы Майоровтар дьиэ-кэргэттэрэ.

Биир дойдулаахпытынан, бэриниилээх, үлэнэн дьолломмут, ыалдьытымсах, элэккэй майгылаах Акулина Семеновна Майорованан киэн туттабыт.

Н.Руфова. Хатас