САХА СИРЭ. ТААТТА УЛУУҺА. Олунньу 25 күнэ — ULUS.MEDIA. Олунньу 23 күнүгэр төрөөбүт дьон аҕа дойдуларын көмүскээччи – байыаннай буолар дьылҕалаахтара саарбахтаммат. Маннык бэлиэ күн сахалартан бастакынан М.В. Фрунзе аатынан Байыаннай академияны бүтэрбит, Хасан күөллээҕи кыргыһыыга бойобуой сүрэхтэниини ааспыт, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Ленинградтааҕы фронт разведкаҕа отделыгар сулууспалаабыт, Прибалтикаҕа уонна Бенилюкс дойдуларыгар антифашистыы утарсыы кыттыылааҕа, Аан дойду иккис сэриитин кэннинээҕи Европаны үллэстии туоһута, ньиэмэс концлааҕырдарын уонна ГУЛАГ эрэйин эҥэринэн тэлбит, номоххо киирбит разведчик, Үлэһит-бааһынай Кыһыл армиятын старшай лейтенана Георгий Михайлович Андросов (Джорж Андерсен) төрөөбүтэ 110 сылын туолла.

Разведчик төрөөбүт сиригэр – Таатта улууһун Баайаҕатыгар биир дойдулаахтара оскуола оҕолоругар сыал ытыытыгар күрэхтэһиини, Саҥа Олох сайылыкка баар мэҥэ бэлиэҕэ сүгүрүйүү сиэрин-туомун, киниэхэ анаммыт төгүрүк остуолу уонна дьоро киэһэни тэрийэн ыыттылар.

Баайаҕа нэһилиэгин баһылыга Роман Романов дьоро киэһэҕэ: «Бу Георгий Андросов курдук олохторун толук биэрэн туран аҕа дойдуларын көмүскээбит холобур буолар дьон бааллара билиҥҥи быһыыга-майгыга ыччаты патриоттыы тыыҥҥа иитэргэ олус суолталаах» диэн бэлиэтээтэ уонна кинини үйэтитии саҥа түһүмэҕэ саҕаламмытын биллэрдэ. «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ, суруйааччы Гаврил Андросов разведчик олоҕун туһунан саҥа чахчыларга олоҕурбут иһитиннэриини оҥорон биир дойдулаахтарын болҕомтотун тарта. Кыраайы үөрэтээччи Татьяна Андросова кини аата дойдутугар эргиллиитин кэпсээтэ, нэһилиэк музейын салайааччыта Галина Неустроева уонна Дьокуускай куоракка олорор баайаҕалар ааттарыттан Иван Андросов үйэтитии туһунан санааларын үллэһиннилэр.

Бу үөрүүлээх тэрээһин бочуоттаах ыалдьытынан Г.М. Андросов бииргэ төрөөбүт балтын Евдокия Михайловна уола, буулдьанан ытыыга норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, СӨ физическэй культураҕа үтүөлээх үлэһитэ Анатолий Мыреев буолла. Кини оскуола оҕолорун икки ардыларынааҕы сыал ытыытыгар куоталаһыыны, баай үөрүйэхтээх тренер, судьуйа уонна спорт тэрийээччи быһыытынан, тус бэйэтинэн иилээн-саҕалаан ыытта. Саха спортсменнарын Олимп чыпчаалыгар таһаарсыбыт кырдьаҕас тренер Баайаҕа оскуолатын кытта байыаннай-патриоттуу иитии эйгэтигэр бииргэ үлэлэһэр былааннааҕын биллэрдэ. Анатолий Максимович уонча сыллааҕыта аймаҕын, разведчик уолун, билигин Омскайга бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор РФ транспорын үтүөлээх үлэһитэ Юрий Георгиевич Андросовы булан сибээс олохтообута. Билигин Г.М. Андросов уолун аҕата төрөөбүт сирин кытта ситимнииргэ үлэлэһиэҕэ.

Манна даҕатан аҕыннахха, Георгий Андросов Аҕа дойду Улуу сэриитин Ленинград куораттан саҕалаан баран, Парижка түмүктээбитэ олус кэрэхсэбиллээх. Кини байыаннай уонна разведчик үөрэҕин сэргэ, ньиэмэс, англия, француз уонна дьоппуон (чопчута суох да буоллар) тылларын баһылаабыт полиглот, Европа чулуу худуоһунньуктарын куопуйалыыр уран ойууһут, каллиграфист, чаһы оҥорооччу, экономист, электрик идэлэрин баһылаабыт, педагог дьоҕурдаах дэгиттэр киһи этэ.

Баайаҕа дьоно-сэргэтэ бу тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттан, киэҥ сирдэринэн ыырдаммыт, ураты дьылҕалаах киһи киэнэ аҕыс кырыылааҕа Георгий Андросов албан аатыгар сүгүрүйэрин, кининэн киэн туттарын көрдөрдө.

Биир таммахтан улуу өрүс үөскүүрүнүү кыра түөлбэ биирдиилээн дьонун дьылҕатыттан бүтүн аарыма дойду историята таҥыллар.

Гаврил Андросов